Ustawa o wyrównywaniu szkód majątkowych wynikających z ograniczeń wprowadzonych w związku z COVID-19
Marzec 2021
Ustawa o wyrównywaniu
szkód majątkowych wynikających z ograniczeń wprowadzonych w związku z COVID-19
Wniosek przedsiębiorcy o
odszkodowanie
Przedawnienie roszczenia o
odszkodowanie
Wniosek o odszkodowanie a
inne postawy roszczenia
Ustawa o zmianie ustawy o
pracowniczych planach kapitałowych i tarczy antykryzysowej
Zmiany terminów zawarcia
umów o prowadzenie i zarządzanie PPK
Zmiany w tarczy
antykryzysowej
Uściślenie definicji
mikroprzedsiębiorcy
Świadczenie postojowe dla
wspólników niektórych jednoosobowych spółek handlowych
Świadectwo kwalifikacji
zawodowej - terminy okresowych szkoleń kierowców
Przedłużenie ważności praw
jazdy
Wniosek o przedłużenie
karty kierowcy
Przedłużenie ważności
licencji wspólnotowej oraz świadectwa kierowcy
Przedłużenie ważności
jednolitych certyfikatów bezpieczeństwa w transporcie kolejowym
Przedłużenie ważności
licencji maszynisty
Przedłużenie terminów w
transporcie wodnym
Projekt ustawy o podwyższeniu kwoty wolnej od podatku
22 lutego 2021 roku do Sejmu wpłynął senacki projekt ustawy o wyrównywaniu szkód majątkowych wynikających z ograniczeń, nakazów lub zakazów dotyczących działalności gospodarczej wprowadzonych w związku z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii wywołanych zakażeniami wirusem SARSCoV-2 (dalej jako: „ustawa odszkodowawcza”). Poniżej omówione zostaną najistotniejsze regulacje, które mogą zostać wprowadzone w przypadku uchwalenia ww. ustawy.
Zgodnie z zamiarem projektodawcy, ustawa weszłaby w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia.
Ustawa określa podstawy, zasady i tryb wyrównywania szkód majątkowych, powstałych w następstwie wprowadzenia ograniczeń, nakazów lub zakazów dotyczących działalności gospodarczej w związku z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii wywołanych zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 (art. 1 ustawy odszkodowawczej).
Przedsiębiorca, który poniósł szkodę majątkową w następstwie wprowadzenia ograniczeń, nakazów lub zakazów dotyczących działalności gospodarczej w związku z ogłoszeniem na obszarze Polski stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii może wystąpić z roszczeniem o odszkodowanie za szkodę poniesioną od dnia wprowadzenia tych ograniczeń, nakazów lub zakazów.
Odszkodowanie przysługuje od Skarbu Państwa w wysokości 70% poniesionej szkody majątkowej, pomniejszonej o równowartość bezzwrotnej pomocy udzielonej przedsiębiorcy na podstawie przepisów szczególnych (art. 3 ust. 1 ustawy odszkodowawczej).
Aby uzyskać odszkodowanie, przedsiębiorca powinien złożyć pisemny wniosek do wojewody właściwego ze względu na miejsce powstania szkody. Wniosek powinien zawierać (art. 4 ust. 2 ustawy odszkodowawczej):
1) oznaczenie organu, do którego jest skierowany, oraz sprawy, której dotyczy;
2) firmę przedsiębiorcy;
3) numer identyfikacji podatkowej (NIP);
4) adres do korespondencji, w przypadku gdy jest on inny niż adres siedziby albo adres zamieszkania przedsiębiorcy;
5) oszacowanie wysokości poniesionej szkody majątkowej pomniejszonej o równowartość bezzwrotnej pomocy udzielonej przedsiębiorcy na podstawie przepisów przyjętych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 oraz czas, miejsce i okoliczności jej powstania;
6) wskazanie ograniczeń, nakazów lub zakazów, z których wynikła szkoda majątkowa;
7) podpisy osób uprawnionych do reprezentacji przedsiębiorcy.
Wojewoda rozpoznaje wniosek w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku w drodze decyzji o przyznaniu albo odmowie przyznania odszkodowania. Decyzja jest ostateczna w momencie wydania (art. 5 ustawy odszkodowawczej).
Odszkodowanie wypłaca się w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji przyznającej odszkodowanie (art. 5 ust. 5 ustawy odszkodowawczej).
W przypadku decyzji odmownej bądź przyznania odszkodowania w wysokości niższej niż 70% oszacowanej we wniosku wysokości szkody majątkowej pomniejszonej o równowartość bezzwrotnej pomocy udzielonej przedsiębiorcy, przedsiębiorca w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji może wnieść powództwo do sądu powszechnego (art. 6 ustawy odszkodowawczej).
Wniesienie powództwa nie wstrzymuje wykonania decyzji wojewody.
W sprawie przed sądem powszechnym Skarb Państwa reprezentuje wojewoda.
Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem roku od dnia, w którym przedsiębiorca dowiedział się o powstaniu szkody. Bieg przedawnienia rozpoczyna się nie wcześniej, niż w dniu wejścia w życie ustawy (art. 7 ustawy odszkodowawczej).
W każdym przypadku jednak roszczenie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, w zależności od tego, który ze stanów obowiązywał jako ostatni.
Roszczenie o odszkodowanie przechodzi na następców prawnych przedsiębiorcy.
Złożenie wniosku o odszkodowanie nie wyłącza prawa do wystąpienia z powództwem o odszkodowanie za szkodę majątkową powstałą w następstwie wprowadzenia ograniczeń, nakazów lub zakazów dotyczących działalności gospodarczej w związku z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii wywołanych zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 na podstawie przepisów art. 417, art. 4171 lub art. 4172 Kodeksu cywilnego, jednak uzyskanie odszkodowania na skutek złożenia wniosku wyłącza prawo do odszkodowania w oparciu o ww. przepisy Kodeksu cywilnego (art. 9 ust. 1 i 2 ustawy odszkodowawczej).
Uzyskanie odszkodowania na podstawie ww. przepisów Kodeksu cywilnego wyłącza prawo do odszkodowania w oparciu o wniosek złożony do wojewody (art. 9 ust. 3 ustawy odszkodowawczej).
Ustawą odszkodowawczą wprowadzono zmianę w ustawie z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, polegającą na ustanowieniu zwolnienia od uiszczania opłaty od pozwu o odszkodowanie, wniesionego w oparciu o ustawę odszkodowawczą (art. 10 ustawy odszkodowawczej).
23 lutego 2021 roku do Sejmu wpłynął senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o pracowniczych planach kapitałowych oraz ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej jako: „ustawa o zmianie PPK i tarczy antykryzysowej”).
Ustawa o zmianie PPK i tarczy antykryzysowej przedłuża dla podmiotów zatrudniających mniej niż 20 osób termin zawarcia umowy o zarządzanie Pracowniczymi Planami Kapitałowymi (dalej jako: PPK) do 31 grudnia 2021 roku, zaś termin zawarcia umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej w dniu zawarcia umowy – do 10 stycznia 2022 roku, chyba, że osoba ta przed upływem terminu złoży deklarację o rezygnacji z uczestnictwa w PPK (art. 1 pkt 1 ustawy o zmianie PPK i tarczy antykryzysowej).
Dla podmiotów zatrudniających co najmniej 20 osób oraz dla podmiotów zatrudniających co najmniej 50 osób, ale mniej niż 250 osób, ustawa przewiduje termin zawarcia umowy o zarządzanie PPK do 31 grudnia 2021 roku, zaś umowę o prowadzenie PPK – do 10 stycznia 2022 roku (art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie PPK i tarczy antykryzysowej).
Projekt ustawy o zmianie PPK i tarczy antykryzysowej przewiduje także nowelizację ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej jako: tarcza antykryzysowa). Poniżej przedstawione zostaną najistotniejsze zmiany z perspektywy przedsiębiorcy.
Projektodawca postuluje dodanie w tarczy antykryzysowej nowego art. 2b, zgodnie z którym ilekroć w przepisach dotyczących udzielania wsparcia przedsiębiorcom, w tym wsparcia finansowego, w celu przeciwdziałania COVID-19, mówi się o mikroprzedsiębiorcy, któremu udziela się wsparcia, rozumie się przez to również przedsiębiorcę niezatrudniającego pracowników w ramach stosunku pracy. Wykluczona zostaje możliwość odmowy udzielenia wsparcia przedsiębiorcy jedynie w oparciu o okoliczność, że przedsiębiorca nie zatrudnia pracowników w ramach stosunku pracy, chyba, że wsparcie wiąże się z zatrudnianiem jedynie w ramach takiego stosunku.
Obecnie, zgodnie z art. 4g tarczy antykryzysowej, w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ubezpieczonemu zatrudnionemu w podmiocie leczniczym, w okresie podlegania obowiązkowej kwarantannie lub izolacji w warunkach domowych, wynikających z pozostawania w styczności z osobami chorymi z powodu COVID-19 w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym oraz w czasie niezdolności do pracy z powodu COVID-19 powstałej w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym przysługuje zasiłek chorobowy, którego miesięczny wymiar wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku obliczonej na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Projekt ustawy o zmianie PPK i tarczy antykryzysowej przewiduje uchylenie art. 4g tarczy antykryzysowej i dodanie art. 4fa, będącego bardziej generalną regulacją wskazanej materii. Zgodnie ze wskazanym przepisem, pracownikowi niezdolnemu do pracy z powodu COVID-19 lub niemogącego wykonywać pracy na skutek poddania się obowiązkowi kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych z powodu COVID-19 przysługuje miesięczny zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, począwszy od pierwszego dnia niezdolności lub niemożności wykonywania pracy. Jednocześnie wskazany przepis wyłącza przysługujące pracownikowi w oparciu o art. 92 § 1 kodeksu pracy prawo do wynagrodzenia za ww. okres.
Przedmiotową propozycję ocenić należy pozytywnie, bowiem – cytując fragment uzasadnienia ww. projektu ustawy – „wzięto pod uwagę, że w czasie pandemii ciężar wypłaty zasiłku chorobowego powinien od pierwszego dnia niezdolności do pracy albo pierwszego dnia niemożności jej wykonywania spoczywać na ZUS, a nie na pracodawcach, którzy w czasie kryzysu wywołanego epidemią, mają poważne problemy z utrzymaniem płynności finansowej, ciągłości działalności oraz stanu zatrudnienia”.
Obecnie, zgodnie z art. 15zq tarczy antykryzysowej, osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą przysługuje świadczenie postojowe. Projektodawca proponuje dodanie do wskazanego przepisu nowego ust. 1a, zgodnie z którym za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą uznawać się będzie także osobę fizyczną będącą wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki jawnej, spółki komandytowej lub spółki partnerskiej.
W przypadku takiej osoby świadczenie postojowe będzie przysługiwać, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności przez spółkę, której osoba ta jest wspólnikiem.
16 lutego 2021 roku w Brukseli podpisano Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/267 ustanawiające szczególne środki tymczasowe w związku z utrzymywaniem się kryzysu związanego z COVID-19 dotyczące odnawiania lub przedłużania ważności niektórych certyfikatów, świadectw, licencji i zezwoleń, przesunięcia niektórych okresowych kontroli i okresowych szkoleń w niektórych obszarach ustawodawstwa dotyczącego transportu oraz przedłużenia niektórych okresów, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2020/698 (dalej jako: „Rozporządzenie 2021/267”).
Państwa członkowskie mogą zadecydować o niestosowaniu przedłużonych terminów. O decyzji w tym zakresie państwa członkowskie powinny poinformować Komisję w terminie do 3 marca 2021 roku. W przypadku podjęcia decyzji o niestosowaniu przedłużonych terminów, państwo członkowskie nie może utrudniać działalności transgranicznej podmiotom gospodarczym ani osobom fizycznym, które skorzystały z określonych odstępstw stosowanych w innym państwie członkowskim. Rzeczpospolita Polska podjęła decyzję o niestosowaniu Rozporządzenia 2021/267 w zakresie przedłużenia terminów regularnych przeglądów tachografów, okresowych badań zdatności do ruchu drogowego pojazdów silnikowych i przyczep oraz ważności świadectw zdatności do ruchu drogowego.
Na wstępie należy przypomnieć, iż osoby pracujące jako zawodowi kierowcy wykonujący przewóz drogowy dla kategorii C1, C, D1, D, C1E, CE, D1E, DE prawa jazdy, powinni posiadać świadectwo kwalifikacji zawodowej. Na podstawie art. 2 Rozporządzenia 2021/267 terminy ukończenia przez posiadacza świadectwa kwalifikacji zawodowej (ŚKZ) okresowych szkoleń, które w przeciwnym razie upłynęłyby w okresie między dniem 1 września 2020 roku a dniem 30 czerwca 2021 roku, uznaje się za przedłużone w każdym przypadku o okres 10 miesięcy. Odpowiednio, w przypadku przedłużenia terminów okresowych szkoleń, ważność zachowują ŚKZ.
Terminy okresowych szkoleń posiadaczy ŚKZ, przedłużone uprzednio w oparciu o Rozporządzenie 2020/698, które upłynęłyby w okresie między 1 września 2020 roku a 30 czerwca 2021 roku, uznaje się za przedłużone o okres sześciu miesięcy lub do dnia 1 lipca 2021 roku, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza.
Przedłużona o okres 10 miesięcy została ważność oznakowania zharmonizowanym kodem unijnym „95”, umieszczanym na prawie jazdy lub na karcie kwalifikacji kierowcy. Jeśli ważność ww. oznakowania była uprzednio przedłużona w oparciu o Rozporządzenie 2020/698, i na skutek tego przedłużenia upłynęłaby w okresie między 1 września 2020 roku a 30 czerwca 2021 roku, uznawana jest za przedłużoną o okres sześciu miesięcy lub do dnia 1 lipca 2021 roku, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza. Analogicznym przedłużeniom ulega ważność kart kwalifikacji kierowcy.
Na podstawie art. 3 Rozporządzenia 2021/267, przedłużeniu o 10 miesięcy ulega ważność praw jazdy, która w przeciwnym razie upłynęłaby w okresie między dniem 1 września 2020 roku a dniem 30 czerwca 2021 roku. Ważność praw jazdy, która była uprzednio przedłużona w oparciu o Rozporządzenie 2020/698, uznaje się za przedłużoną o okres sześciu miesięcy lub do dnia 1 lipca 2021 roku, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza.
Zgodnie z art. 4 ust. 2 Rozporządzenia 2021/267, w przypadku gdy kierowca ubiega się o przedłużenie karty kierowcy między dniem 1 września 2020 roku a dniem 30 czerwca 2021 roku, właściwe organy państwa członkowskiego wydają nową kartę kierowcy nie później niż dwa miesiące od otrzymania wniosku. Do czasu, gdy kierowca otrzyma nową kartę kierowcy od organów wydających karty, kierowca postępuje jak w sytuacji uszkodzenia karty kierowcy, jej nieprawidłowego działania, zagubienia lub kradzieży (tj. zgodnie z art. 35 Rozporządzenia UE nr 165/2014), pod warunkiem, że może udowodnić, że wystąpił o przedłużenie karty kierowcy.
W przypadku, gdy kierowca ubiega się o wydanie zastępczej karty kierowcy między dniem 1 września 2020 roku a dniem 30 czerwca 2021 roku, właściwe organy państwa członkowskiego wydają kartę zastępczą nie później niż dwa miesiące od otrzymania wniosku. Wówczas kierowca może kontynuować jazdę do chwili otrzymania od organów wydających karty nowej karty kierowcy, pod warunkiem że może udowodnić, że karta kierowcy została zwrócona do właściwego organu w związku z jej uszkodzeniem lub wadliwym działaniem i że zwrócił się o kartę zastępczą.
Na podstawie art. 7 Rozporządzenia 2021/267 przedłużeniu o 10 miesięcy ulega ważność licencji wspólnotowej na wykonywanie przewozów międzynarodowych oraz świadectwa kierowcy (obowiązkowego w przypadku, gdy kierowca jest obywatelem państwa trzeciego) – jeśli ich ważność upłynęłaby w okresie między 1 września 2020 roku a 30 czerwca 2021 roku.
W oparciu o art. 8 Rozporządzenia 2021/267 przedłużeniu o 10 miesięcy ulega ważność licencji wspólnotowej na prowadzenie międzynarodowego autobusowego i autokarowego przewozu osób, jeśli ich ważność upłynęłaby w okresie między 1 września 2020 roku a 30 czerwca 2021 roku.
Jednolity certyfikat bezpieczeństwa obowiązane są posiadać przedsiębiorstwa kolejowe, które chcą uzyskać dostęp do infrastruktury kolejowej. Na podstawie art. 9 Rozporządzenia 2021/267, terminy odnowienia jednolitych certyfikatów bezpieczeństwa oraz ważność autoryzacji w zakresie bezpieczeństwa (o których mowa w dyrektywie UE 2016/798), które upłynęłyby w okresie między 1 września 2020 roku a 30 czerwca 2021 roku, uznaje się za przedłużone o okres 10 miesięcy. Analogicznie, zgodnie z art. 10 Rozporządzenia 2021/267, przedłużeniu ulegają certyfikaty bezpieczeństwa, o których mowa w dyrektywie 2004/49/WE.
Na podstawie art. 11 Rozporządzenia 2021/267, ważność kontroli okresowych maszynisty oraz licencji potwierdzającej, że maszynista spełnia minimalne wymagania pod względem warunków zdrowotnych, podstawowego wykształcenia oraz ogólnych umiejętności zawodowych, uznaje się za przedłużone o 10 miesięcy, jeśli upłynęłyby w okresie między 1 września 2020 roku a 30 czerwca 2021 roku.
Zgodnie z art. 14 Rozporządzenia 2021/267, przedłużeniu o 10 miesięcy ulegają terminy przejścia badań medycznych przez kapitanów łodzi, które upływałyby w okresie pomiędzy 1 września 2020 roku a 30 czerwca 2021 roku.
Na podstawie art. 15 Rozporządzenia 2021/267, ważność unijnych świadectw zdolności żeglugowej, która upływałaby w okresie między 1 września 2020 roku a 30 czerwca 2021 roku, uznaje się za przedłużoną o okres 10 miesięcy. Przedłużeniu o ten okres ulegają także wszystkie dokumenty objęte zakresem stosowania dyrektywy (UE) 2016/1629, ustanawiającej wymagania techniczne dla statków żeglugi śródlądowej.
W oparciu o art. 16 Rozporządzenia 2021/267, terminy przeprowadzania okresowych przeglądów ocen stanu ochrony obiektu portowego, które upłynęłyby w okresie między 1 września 2020 roku a 30 czerwca 2021 roku, ulegają przedłużeniu do 30 września 2021 roku.
11 marca 2021 roku do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (nie nadano mu dotychczas numeru druku).
Obecnie, zgodnie z art. 27 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako: ustawa o PIT), kwota zmniejszająca podatek, odliczana w rocznym obliczeniu podatku, wynosi:
1) 1.360,00 zł – dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 8.000,00 zł;
2) 1.360,00 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 834,88 zł × (podstawa obliczenia podatku – 8.000,00 zł) ÷ 5.000,00 zł – dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 8.000,00 zł i nieprzekraczającej kwoty 13.000,00 zł;
3) 525,12 zł – dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 13.000,00 zł i nieprzekraczającej kwoty 85.528,00 zł;
4) 525,12 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 525,12 zł × (podstawa obliczenia podatku – 85.528,00 zł) ÷ 41.472,00 zł – dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85.528,00 zł i nieprzekraczającej kwoty 127.000,00 zł.
Projektodawca proponuje ujednolicenie kwoty zmniejszającej podatek i ustanowienie jej dla wszystkich ww. podstaw obliczenia podatku na poziomie 5.100,00 zł. W tym miejscu warto wyjaśnić zamiar projektodawcy, ujawniony w uzasadnieniu projektu, zgodnie z którym „celem projektodawców jest zwiększenie kwoty wolnej od podatku. Proponuje się wprowadzenie kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 zł dla wszystkich podatników. Wprowadzenie wyższej kwoty od podatku będzie miało szczególne znaczenie dla osób zarabiających do 2.500 zł miesięcznie, gdyż osoby te będą w całości zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Dodatkowo należy zaznaczyć, że świadczenia emerytalnorentowe, których wysokość nie przekracza kwoty 2.500 zł miesięcznie także zostaną zwolnione z obowiązku ponoszenia ciężaru fiskalnego. Zwiększenie kwoty wolnej do 30 tys. daje kwotę zmniejszająca podatek 5,1 tys. zł rocznie, czyli 425 zł miesięcznie.”.
Kancelaria Malinowski i Wspólnicy