Wyrok Trybunału Konstytucyjnego – wysokość opłaty od skargi na orzeczenie KIO niezgodna z Konstytucją

8 grudnia 2020 roku opublikowano wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2 grudnia 2020 roku (sygn. akt: SK 9/17), stwierdzającego niezgodność art. 34 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej: ustawa o kosztach) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, przez to, że wprowadza nieproporcjonalnie wysoką opłatę stałą od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej.

Warto – w ramach ciekawostki – przyjrzeć się bliżej okolicznościom wydania wyroku i związaną z nim zmianą zaskarżonego przepisu.

Skarga konstytucyjna została złożona przez stronę skarżącą 8 listopada 2016 roku. Skarżąca zakwestionowała zgodność art. 34 ustawy o kosztach w zakresie, w jakim wprowadza wymóg uiszczenia opłaty sądowej od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych w takiej wysokości, która może uniemożliwić wniesienie tego środka zaskarżenia oraz rozpatrzenie sprawy przez sąd powszechny, z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 w związku z: art. 176 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji. W ówczesnym stanie prawnym art. 34 ustawy o kosztach brzmiał następująco:

„Od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych pobiera się opłatę stałą w wysokości pięciokrotności wpisu wniesionego od odwołania w sprawie, której dotyczy skarga, z zastrzeżeniem ust. 2.”.

Ustawą z 11 września 2019 roku – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo zamówień publicznych, na mocy art. 39, znowelizowano zaskarżony art. 34 ustawy o kosztach, wprowadzając opłatę w wysokości trzykrotności wpisu wniesionego od odwołania. W uzasadnieniu do projektu ustawy (druk nr 3625) wskazano, że „zmiana wprowadzana w art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ma na celu zwiększenie dostępu do środków ochrony prawnej. W obowiązującym stanie prawnym opłata od skargi do sądu okręgowego na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej, dalej również „KIO”, ustalona została w wysokości pięciokrotności wpisu wniesionego od odwołania do KIO. Opłata w obowiązującej wysokości uznawana jest przez większość wykonawców za istotną barierę utrudniającą korzystanie z tego środka ochrony prawnej. W efekcie, zaskarżalność orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej na poziomie kilku procent, nie zapewnia skutecznej kontroli jej orzecznictwa. Zasadne jest zatem obniżenie opłaty sądowej od skargi na orzeczenia KIO do wysokości trzykrotności wpisu wnoszonego od odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej”. Podobną argumentację odnaleźć można w uzasadnieniu wyroku Trybunału z 2 grudnia 2020 roku – co więcej, Trybunał zauważył, że „Rada Ministrów dostrzegła” problem zbyt wysokiej opłaty i w efekcie opłata od 1 stycznia 2021 roku wynosi trzykrotność wpisu.